صفر تا 100سامانه مؤدیان مالیاتی
مقدمه سامانه مؤدیان مالیاتی یکی از مهمترین تحولات در نظام مالیاتی ایران است که با هدف شفافیت، جلوگیری از فرار مالیاتی و سادهسازی فرآیندهای مرتبط طراحی شد. این قانون در سال ۱۳۹۸ توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و پس از چند سال فراز و نشیب، نهایتاً از ابتدای آبان ۱۴۰۱ برای شرکتهای بورسی و از ابتدای دی ۱۴۰۱ برای سایر شرکتها و صاحبان مشاغل لازمالاجرا گردید. سامانه مؤدیان یک بستر الکترونیکی تحت نظارت سازمان امور مالیاتی کشور است که در آن برای هر مؤدی یک کارپوشه اختصاصی در نظر گرفته میشود. کلیه ارتباطات و ارسال اطلاعات میان مودیان و سازمان صرفاً از طریق این کارپوشه انجام خواهد شد. مودیان میتوانند با استفاده از رایانه شخصی، پایانه فروشگاهی، سامانههای ابری یا حتی دستگاههای کارتخوان، به سامانه متصل شده و صورتحسابهای الکترونیکی خود را ثبت کنند.
چه کسانی مشمول ثبتنام در سامانه مؤدیان هستند؟
بر اساس بند (ج) ماده ۱ قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مؤدیان، کلیه صاحبان مشاغل (صنفی و غیر صنفی) و اشخاص حقوقی مشمول فصلهای ۴ و ۵ باب سوم قانون مالیاتهای مستقیم موظف به ثبتنام در این سامانه هستند. به بیان سادهتر، تمام اشخاص حقیقی و حقوقی مشمول قانون مالیاتهای مستقیم باید صورتحسابهای الکترونیکی خود را از طریق این سامانه صادر و ارسال کنند. طبق آخرین مصوبه مجلس در تیرماه ۱۴۰۲، موارد زیر نیز به تصویب رسید:
• الزام اشخاص حقوقی از تاریخ 1402/07/01
• الزام سایر مؤدیان از تاریخ 1402/10/01
• بخشودگی صددرصدی جرایم ماده ۲۲ قانون تا پایان سال ۱۴۰۳
• پذیرش هزینه و اعتبار صورتحسابهای خارج از سامانه تا پایان سال ۱۴۰۳
اصطلاحات کلیدی سامانه مؤدیان
برای کار با این سامانه باید با چند واژه مهم آشنا باشید:
۱. پایانه فروشگاهی هر وسیلهای مانند رایانه، دستگاه کارتخوان (POS)، درگاه پرداخت اینترنتی یا سایر ابزارهایی که امکان اتصال به سامانه مؤدیان و صدور صورتحساب الکترونیکی داشته باشند.
۲. حافظه مالیاتی حافظهای سختافزاری یا نرمافزاری است که اطلاعات صورتحسابهای الکترونیکی در آن ذخیره و سپس به سامانه مؤدیان منتقل میشود.
۳. صورتحساب الکترونیکی صورتحسابی است دارای شماره منحصر به فرد مالیاتی که اطلاعات آن در حافظه مالیاتی ثبت میشود. در برخی موارد، رسید دستگاه کارتخوان یا درگاه پرداخت اینترنتی نیز حکم صورتحساب الکترونیکی دارد.
۴. شناسه یکتای حافظه مالیاتی شناسهای ششرقمی و منحصر به فرد که برای هر حافظه مالیاتی صادر میشود و بخشی از شماره مالیاتی را تشکیل میدهد.
۵. شماره مالیاتی شمارهای یکتا که برای هر صورتحساب تولید میشود.
۶. کارپوشه مؤدیان بخش آنلاین اختصاصی هر مؤدی در سامانه مالیاتی برای مدیریت تبادل اطلاعات.
۷. گواهی امضای الکترونیکی (CSR) و کلید عمومی برای ثبتنام در سامانه مؤدیان لازم است ابتدا گواهی امضای الکترونیک دریافت کنید. این فرایند از طریق سایت مرکز گواهی میانی عام انجام میشود. سپس با مراجعه به دفاتر پیشخوان دولت میتوانید توکن امضای الکترونیکی دریافت کنید.
۸. توکن سامانه مؤدیان وسیلهای سختافزاری شبیه فلش مموری که برای ورود ایمن و ارسال صورتحسابهای الکترونیکی استفاده میشود.
۹. شناسه کالا و خدمات کدی که برای هر کالا یا خدمت تعریف میشود. فعلاً تنها شناسه عمومی کالا و خدمات الزامی است و میتوانید آن را از سایت stuffid.tax.gov.ir دریافت کنید.
انواع صورتحساب الکترونیکی صورتحسابهای الکترونیکی در سه نوع صادر میشوند:
1. صورتحساب نوع اول: شامل تمام اطلاعات خریدار، فروشنده، کالا/خدمت، مبلغ، مالیات و عوارض.
2. صورتحساب نوع دوم: شامل اطلاعات فروشنده و کالا/خدمت. (اعتبار مالیات بر ارزش افزوده ندارد.)
3. صورتحساب نوع سوم: رسید ساده دستگاه کارتخوان یا درگاه پرداخت اینترنتی. خریداران موظفند ظرف ۳۰ روز نسبت به تأیید یا رد صورتحساب اقدام کنند. در غیر این صورت، صورتحساب به صورت سیستمی تأیید میشود.
محدودیت در صدور صورتحساب الکترونیکی طبق ماده ۶ قانون، سقف صدور صورتحساب در هر دوره مالیاتی حداکثر سه برابر فروش اظهارشده دوره مشابه سال قبل است. صدور بیشتر از این مقدار تنها در صورت پرداخت مالیات یا ارائه تضمین معتبر امکانپذیر خواهد بود.
ضمانت اجرا و جرایم مطابق ماده ۲۲ قانون
• عدم عضویت در سامانه مؤدیان
• عدم استفاده از پایانه فروشگاهی یا حافظه مالیاتی
• استفاده از حافظه دیگران یا واگذاری حافظه خود
• اعلام نکردن شماره حساب بانکی تجاری همگی مشمول جریمهای معادل ۱۰٪ مبلغ فروش یا حداقل ۲۰ میلیون ریال (هرکدام بیشتر باشد) خواهند شد. همچنین مودی از معافیتها و مشوقهای مالیاتی همان سال محروم میشود.
مراحل اتصال به سامانه مؤدیان
1. ثبتنام در نظام مالیاتی
2. تهیه پایانه فروشگاهی یا استفاده از خدمات شرکتهای معتمد
3. ورود به کارپوشه اختصاصی در tax.gov.ir 4. انتخاب پرونده مالیاتی
5. دریافت شناسه یکتای حافظه مالیاتی
6. پیکربندی پایانه فروشگاهی و حافظه مالیاتی
7. صدور صورتحساب الکترونیکی و ارسال به سازمان امور مالیاتی
روشهای ارسال صورتحساب الکترونیکی
روش مستقیم: مؤدی با توکن و امضای دیجیتال وارد سامانه شده و صورتحسابها را ارسال میکند.
روش غیرمستقیم: از طریق شرکتهای معتمد ارائهکننده خدمات مالیاتی.
الزامات صدور صورتحساب
• شماره مالیاتی باید یکتا و مطابق استاندارد باشد.
• در صورتحسابهای اصلاحی یا ابطالی ذکر شماره مرجع الزامی است.
• اطلاعات خریدار حقیقی یا حقوقی باید دقیق ثبت شود.
• شناسه کالا و خدمات باید با بانک اطلاعاتی سازمان تطابق داشته باشد.
جمعبندی سامانه مؤدیان مالیاتی، تحول بزرگی در نظام مالیاتی ایران محسوب میشود که با هدف افزایش شفافیت، کاهش فرار مالیاتی و سادهسازی فرآیندها راهاندازی شده است. عضویت و استفاده صحیح از این سامانه برای تمامی صاحبان مشاغل و اشخاص حقوقی الزامی بوده و عدم رعایت آن جرایم سنگینی به همراه دارد. اگر به دنبال ثبتنام، آموزش یا راهاندازی کامل سامانه مؤدیان برای کسبوکار خود هستید، میتوانید با مشاوران مالیاتی حرفهای مشورت کنید تا هم در زمان صرفهجویی شود و هم از بروز جرایم احتمالی جلوگیری گردد.
